Хроніка вызвалення Гомельшчыны
ХРОНІКА ВЫЗВАЛЕННЯ ГАРАДОЎ І НАСЕЛЕНЫХ ПУНКТАЎ ГОМЕЛЬШЧЫНЫ САВЕЦКІМІ ВОЙСКАМІ АД НЯМЕЦКА-ФАШЫСЦКІХ ЗАХОПНІКАЎ У 1943-1944 ГАДАХ
23 верасня 1943 г. Камарынскі раён: (цэнтр — г. п. Камарын, цяпер — у Брагінскім р–не). Вызвалены ў ходзе Черниговско–Припятской аперацыі. У вызваленні раёна ўдзельнічалі перадавыя часткі 13–й арміі (генерал–лейтэнант М. П. Пухаў) Цэнтральнага фронту; 8–я (палкоўнік П. А. Гудь) і 74–я (генерал–маёр а. А. Казаран) стралковыя дывізіі 15–га стралковага корпуса (генерал–маёр І. І. Людников); 129–я асобная танкавая брыгада (палкоўнік М.У.Пятрушын); партызанскі атрад імя К. Я. Варашылава (камандзір С. І. Філіпенка).
27 верасня 1943 г. Церахоўскі раён: (цэнтр г. п. Церахоўка, цяпер у Добрушскім р–не). У вызваленні р–на ўдзельнічала 162–я стралковая дывізія (генерал–маёр С. Е. Сянчыла) 19–га стралковага корпуса 65–й арміі Цэнтральнага фронту.
28 верасня 1943 г. Веткаўскі раён: 89–я (палкоўнік К. М. Баннікаў), 159–я (палкоўнік С. П. Хайдуков) танкавыя брыгады, 44–я мотастралковая брыгада (палкоўнік Р. Г. Скрыпко) 1–га танкавага корпуса, 17–я гвардзейская кавалерыйская дывізія (генерал–маёр П. Г Курсакаў) 2–га гвардзейскага кавалерыйскага корпуса Бранскага фронту.
30 верасня 1943 г. Светиловичский раён: (цэнтр в. Свяцілавічы, цяпер у Веткаўскім р–не). У вызваленні раёна ўдзельнічалі 342–я стралковая дывізія (палкоўнік Л. Д. Чырвонае) 3–й арміі Бранскага фронту; байцы партызанскай брыгады 1–й Гомельскай (камандзір П. А. Балыков) і іншых падраздзяленняў.
10 кастрычніка 1943 г. Добрушскі раён: 73–я стралковая дывізія (генерал–маёр Д. І. Смірноў) 42–га стралковага корпусу 48–й арміі Цэнтральнага фронту; байцы партызанскай брыгады Добрушскай імя І. В. Сталіна (камандзір І. П. Кривенченко), якая 27.09.1943 г. злучылася з часцямі Савецкай Арміі.
17 кастрычніка 1943 г. Лоеўскі раён: 69–я (генерал–маёр І. А. Кузоўкін), 106–я (палкоўнік М. М. Уласаў), 193–я (палкоўнік А. Р. Фралянкоў), 246–я (палкоўнік М. Р. Фядосенка) стралковыя дывізіі; 115–я асобная стралковая брыгада (генерал–маёр І. І. Санковский) 65–й арміі Цэнтральнага фронту; партызанская брыгада Лоеўская «За Радзіму» (камандзір Г. І. Сінякоў).
18 лістапада 1943 г. Рэчыцкі раён: У вызваленні р–на ўдзельнічалі 170–я (палкоўнік С. Р. Цяплянкоў), 194–я (палкоўнік п. П. Опякин) стралковыя дывізіі 42–га стралковага корпуса; 2–я гвардзейская гаўбічная артылерыйская брыгада (палкоўнік А. І Цялегін) 1–й гвардзейскай артылерыйскай дывізіі прарыву (генерал–маёр артылерыі А. М. Волгін), 4–я гвардзейская (палкоўнік П. М. Значенко), 20–я (палкоўнік П. С. Желомский) знішчальная супрацьтанкавая артылерыйскія брыгады; 35–я гвардзейская мінамётная артылерыйская брыгада (палкоўнік М. І. Собалеў), 68–я асобная гарматная артылерыйская брыгада (палкоўнік З. Г. Траўкін) 48–й арміі; 162–я (палкоўнік С. І. Чарняк), 37–я гвардзейская (генерал–маёр І. І. Санковский) стралковыя дывізіі 19–га стралковага корпуса; 15–я, 16–я, 17–я гвардзейскія танкавыя брыгады; 1–я гвардзейская мотастралковая брыгада (палкоўнік Г. М. Філіпаў) 1–га гвардзейскага танкавага корпуса; 23–я танкавая брыгада (палкоўнік М. С. Дзямідаў) 9–га танкавага корпуса; 3–я гвардзейская зенітная артылерыйская дывізія (генерал–маёр І. М. Сярэдзін) 65–й арміі і сілы двух авиадивизий 16–й паветранай арміі Беларускага фронту; партызанская брыгада Рэчыцкая імя К. Е. Варашылава (камандзір М. П. Онипко), якая 17.11.1943 г. злучылася з часцямі Савецкай Арміі.
18 лістапада 1943 г. Василевичский раён: Часткі 15–й гвардзейскай кавалерыйскай дывізіі (генерал–маёр І. Г. Чаленка), 193–й Дняпроўскай стралковай дывізіі (генерал–маёр А. Р. Фралянкоў) 65–й арміі Беларускага фронту; партызанскія брыгады 101–я Домановичская (камандзір М. А. Чарнавусаў), Василевичская імя П. К. Панамарэнкі (камандзір І. І. Бандарэнка).
21 лістапада 1943 г. Страшынскі раён: (цэнтр г. п. Стрэшын, сёньня ў Жлобінскім р–не). У вызваленні раёна ўдзельнічалі войскі Беларускага фронту (генерал арміі к. К. Ракасоўскі).
23 лістапада 1943 г. Брагінскі раён: 55–я (палкоўнік М. М. Заиюльев) і 356–я (палкоўнік М. Р. Макараў) стралковыя дывізіі 61–й арміі, 68–я асобная танкавая брыгада (падпалкоўнік П. М. Цімчанка) Беларускага фронту; партызанскі атрад імя Г. І. Катоўскага (камандзір А. я. Міхневіч).
23 лістапада 1943 г Хойніцкі раён: 519–й стралковы полк 81–й стралковай дывізіі (генерал–маёр А. Б. Паноў) 89–га стралковага корпуса і 68–я танкавая брыгада (маёр Р. А. Цімчанка) 61–й арміі Беларускага фронту.
25 лістапада 1943 г. Журавичский раён: (цэнтр — в. Журавічы, цяпер у Рагачоўскім р–не). У вызваленні раёна ўдзельнічалі 269–я стралковая дывізія (генерал–маёр А. Ф. Кубасов) 3–й арміі Беларускага фронту; байцы партызанскай брыгады 10–й Журавичской.
26 лістапада 1943 г. Гомель: вызвалены ў ходзе Гомельска–Рэчыцкай наступальнай аперацыі. У вызваленні ўдзельнічалі 4–я стралковая дывізія (палкоўнік д. Д. Вараб'ёў) 25–га стралковага корпуса; 115–ы ўмацаваны раён (генерал–маёр Ф. П. Пічугін) 11–й арміі; 102–я стралковая дывізія (генерал–маёр А. М. Андрэеў) 29–га стралковага корпусу 48–й арміі Беларускага фронту; байцы шэрагу атрадаў і брыгад Гомельскага партызанскага злучэння (камандзір І. П. Кожар).
26 лістапада 1943 г. Кармянскі раён: 121–я (генерал–маёр Л. Д. Чырвонае), 283–я (палкоўнік В. А. Канавалаў) стралковыя дывізіі; 117–я танкавая брыгада (палкоўнік А. С. Варанкоў) 3–й арміі Беларускага фронту.
27 лістапада 1943 г. Буда–Кашалёўскі раён: 4–я стралковая дывізія (палкоўнік д. Д. Вараб'ёў) і 231–й танкавы полк (падпалкоўнік Ф. М. Кавалёў) 48–й арміі Беларускага фронту.
27 лістапада 1943 г. Уваравіцкі раён: (цэнтр г. п. Уваравічы, сёньня ў Буда–Кашалёўскім р–не). У вызваленні раёна ўдзельнічалі часткі 11–й арміі (генерал–лейтэнант І. І. Федюнинский) Беларускага фронту.
27 лістапада 1943 г. Чачэрскі раён: У вызваленні р–на ўдзельнічалі 169–я стралковая дывізія (генерал–маёр я. П. Яроменка) 10–га стралковага корпуса, 4–й штурмавой інжынерна–саперный батальён (маёр П. К. Кручкоў) 61–й арміі Беларускага фронту.
30 лістапада 1943 г. Нараўлянскі раён: 415–я стралковая дывізія (палкоўнік П. І. Мощалков) 61–й арміі Беларускага фронту; партызанская брыгада 27–я Нараўлянская імя С. М. Кірава (камандзір В. П. Яромов).
11 студзеня 1944 г Ельскі раён 415–я стралковая дывізія (палкоўнік П. І. Мощалков) 61–й арміі Беларускага фронту; партызанская брыгада, 37–я Ельская (камандзір А С. Мішчанка), якая паэтапна — з 27.11.1943 г. па 11.01.1944 г. — злучылася з часцямі Савецкай Арміі.
14 студзеня 1944 г. Мазыр: (у 1938-1954 гг. цэнтр Палескай вобл., цяпер — цэнтр Мазырскага р–на). Войскамі Беларускага фронту ў ходзе Калинковичско–Мазырскай аперацыі ад нямецка–фашысцкіх захопнікаў вызвалены горад Мазыр. 18 часцям і злучэнням Савецкай Арміі, якія вызначыліся пры вызваленні горада, прысвоены ганаровыя найменні "Мазырскіх". У вызваленні раёна ўдзельнічалі 55–я стралковая дывізія (палкоўнік М. М. Заиюльев) 89–га стралковага корпуса; 415–я стралковая дывізія (палкоўнік П. І. Мощалков); 3–я гвардзейская кавалерыйскія дывізіі (генерал–маёр М. Д. Ягодин) 2–га гвардзейскага кавалерыйскага корпуса; 16–я гвардзейская (генерал–маёр Г. А. Бялоў); 15–я гвардзейская (генерал–маёр І. Г. Чаленка), 14–я (палкоўнік Р. П. Каблов) гвардзейская кавалерыйская дывізіі; 1816–ы самаходны артылерыйскі полк (падпалкоўнік М. П. Рижанов); 7–й гвардзейскі кавалерыйскі корпус 10–й гарматнай артылерыйскай брыгады (генерал–маёр А. І. Бруханаў); 21–я лёгкая артылерыйская брыгада (палкоўнік В. М. Іваноў); 2–я мінамётная брыгада (падпалкоўнік А. М. Аляксееў) 6–й артылерыйскай дывізіі прарыву 61–й арміі, 234–я знішчальная авиадивизия 16–й паветранай арміі Беларускага фронту; партызанская брыгада Мазырская імя Аляксандра Неўскага (камандзір А. Л. Жильский).
14 студзеня 1944 г. Калінкавіцкі раён: Войскамі Беларускага фронту ў ходзе Калинковичско–Мазырскай аперацыі ад нямецка–фашысцкіх захопнікаў вызвалены горад Калінкавічы. 20 часцям і злучэнням Савецкай Арміі, якія вызначыліся пры вызваленні горада, прысвоены ганаровыя найменні "Калинковичских". У вызваленні раёна ўдзельнічалі 15–я (падпалкоўнік К. Г. Нето), 17–я (палкоўнік Б. В. Шульгін) гвардзейскія танкавыя брыгады; 1–я гвардзейская мотастралковая брыгада (палкоўнік Г. М. Філіпаў); 1888–ы самаходны артылерыйскі полк (падпалкоўнік П. В. Макатюба) 1–га гвардзейскага танкавага корпуса, 20–я знішчальная супрацьтанкавая артылерыйская брыгада (падпалкоўнік А. І. Павел) 65–й арміі; 81–я стралковая дывізія (палкоўнік І. П. Хориков) 89–га стралковага корпуса; 77–я (генерал–маёр В. С. Оскалепов), 12–я (палкоўнік Д. К. Малькоў), 76–я (генерал–маёр А. В. Кірсанаў) гвардзейскія стралковыя дывізіі 9–га гвардзейскага стралковага корпуса; 356–я стралковая дывізія (генерал–маёр М. Р. Макараў); 68–я асобная танкавая брыгада (падпалкоўнік Р. А. Цімчанка); 10–я гарматная артылерыйская брыгада (генерал–маёр А. І. Бруханаў), 118–я цяжкая гаўбічная артылерыйская брыгада (палкоўнік М. С. Акимушкин) 6–й артылерыйскай дывізіі прарыву 61–й арміі; 241–я (палкоўнік І. Р. Курыленка) і 301–я (палкоўнік Ф. М. Федарэнка) бомбардировочные авіядывізіі 3–га бомбардировочного корпуса і частка сіл 282–й знішчальнай авіядывізіі (падпалкоўнік Ю. М. Беркаль) 6–га авиакорпуса і 234–я знішчальная авиадивизия (палкоўнік Я. З. Татанашвили) 16–й паветранай арміі Беларускага фронту.
20 студзеня 1944 г. Домановичский раён: (цэнтр в. Азарычы, у 1960 г. р–н расфармаваны, г. п. Азарычы перададзены Калінкавіцкаму р–ну). Вызвалены ў ходзе Калинковичско–Мазырскай аперацыі савецкіх войскаў. У вызваленні раёна ўдзельнічалі 37–я гвардзейская стралковая дывізія (генерал–маёр І. І. Санковский) 18–га стралковага корпуса 65–й арміі Беларускага фронту; байцы 101–й Домановичской партызанскай брыгады і іншых падраздзяленняў.
23 студзеня 1944 г. Лельчыцкі раён: У ходзе Калинковичско–Мазырскай наступальнай аперацыі савецкіх войскаў ад нямецка–фашысцкіх захопнікаў вызвалены г. п. Лельчыцы. У вызваленні раёна ўдзельнічалі 14–я гвардзейская кавалерыйская дывізія (палкоўнік Р. П. Коблов) 7–га гвардзейскага кавалерыйскага корпуса; 117–ы стралковы полк (падпалкоўнік Ф. І. Вінакураў) 23–й стралковай дывізіі 89–га стралковага корпуса 61–й арміі Беларускага фронту; партызанская брыгада Лельчицкая (камандзір м. М. Домбовский).
24 лютага 1944 г. Рагачоўскі раён: Савецкімі войскамі ў ходзе Рагачоўска–Жлобінскай наступальнай аперацыі вызвалены ад нямецка–фашысцкіх захопнікаў г. Рагачоў. 13 часцям і злучэнням, якія вызначыліся пры яго вызваленні, прысвоены ганаровыя найменні "Рагачоўскіх". У вызваленні раёна ўдзельнічалі 120–я стралковая дывізія (палкоўнік Я. Я. Фогель) 41–га стралковага корпуса, 169–я стралковая дывізія (палкоўнік В. А. Веревкин) 35–га стралковага корпуса, 40–я знішчальна–противотанк овая артылерыйская брыгада (палкоўнік С. А. Нікіцін), 13–я зенітна–артылерыйская дывізія (палкоўнік В. М. Качубей), 2–й штурмавой інжынерна–саперный батальён (палкоўнік М. П. Воранаў) 3–й арміі; частка сіл 2–й гвардзейскай штурмавой авіядывізіі (палкоўнік Г. І. Камароў), 282–я знішчальная авиадивизия (палкоўнік Ю. М. Беркаль) 6–га авиакорпуса, 283–я знішчальная авиадивизия (палкоўнік С. М. Чирва), 249–я бамбавальная авиадивизия (палкоўнік І. Р. Курыленка) 3–га бомбардировочного авиакорпуса, 271–я начная бамбавальная авиадивизия (палкоўнік М. Х. Барысенка) 16–й паветранай арміі 1–га Беларускага фронту.
26 чэрвеня 1944 г. Паричский раён: (цэнтр г. п. Парычы, цяпер у Светлагорскім р–не). У вызваленні раёна ўдзельнічалі 105–й стралковы корпус (генерал–маёр Д. Ф. Аляксееў) 65–й арміі 1–га Беларускага фронту; 2–й гвардзейскі дывізіён бронекатеров (капітан 3–га рангу А. І. Пяскоў) Дняпроўскай ваеннай флатыліі.
26 чэрвеня 1944 г. Жлобінскі раён: У ходзе Бабруйскай аперацыі войскі 1–га Беларускага фронту вызвалілі г. Жлобін. 2 злучэнням і 1 часткі, якія вызначыліся пры яго вызваленні, прысвоены ганаровыя найменні "Жлобінскіх". У вызваленні р–на ўдзельнічаў 115–ы ўмацаваны раён (генерал–маёр Ф. П. Пічугін) 48–й арміі 1–га Беларускага фронту.
27 чэрвеня 1944 г. Кастрычніцкі раён: У вызваленні р–на ўдзельнічалі 48–я гвардзейская стралковая дывізія (генерал–маёр Г. М. Корчиков) 20–га стралковага корпуса 28–й арміі 1–га Беларускага фронту; партызанская брыгада 123–я Кастрычніцкая імя 25–годдзя БССР (камандзір І. М. Мерзляк).
29 чэрвеня 1944 г. Петрыкаўскі раён: 55–я стралковая дывізія (палкоўнік М. А. Андрусенко) 61–й арміі 1–га Беларускага фронту; дэсантны атрад (малодшы лейтэнант М. П. Чалы), 2–я брыгада рачных караблёў (капітан 2–га рангу В. М. Міцін) Дняпроўскай ваеннай флатыліі.
30 чэрвеня 1944 г. Копаткевичский раён: (цэнтр — г. п. Капаткевічы, сёньня ў Петрыкаўскім р–не). У вызваленні раёна ўдзельнічалі 76–я гвардзейская стралковая дывізія (генерал–маёр А. В. Кірсанаў) 114–га стралковага корпуса 70–й арміі 1–га Беларускага фронту; партызанскі атрад Копаткевичский 125–й Капаткевіцкай брыгады (камбрыг А. М. Жыгар).
5 ліпеня 1944 г. Тураўскі раён: (цэнтр — г. п. Тураў, цяпер у Жыткавіцкім р–не). У вызваленні раёна ўдзельнічалі 23–я стралковая дывізія (палкоўнік І. В. Бастееев) і 1–я брыгада бронекатеров (капітан 2–га рангу С. М. Лялько) Дняпроўскай ваеннай флатыліі 1–га Беларускага фронту.
6 ліпеня 1944 г. Жыткавіцкі раён: 23–я (палкоўнік І. В. Бастеев) стралковая дывізія, 55–я (палкоўнік К. М. Андрусенко) стралковая дывізія 89–га стралковага корпуса 61–й арміі 1–га Беларускага фронту.
13 ліпеня 1944 г. Ленінскі раён: (цэнтр — в. Ленін, цяпер у Жыткавіцкім р–не). У вызваленні р–на ўдзельнічала 55–я стралковая дывізія (палкоўнік К. М. Андрусенко) 89–га стралковага корпуса 61–й арміі 1–га Беларускага фронту.